طرقبه شاندیز

 

این شهرستان در شمال شرق ایران و مرکز استان خراسان رضوی و در غرب و شمال غربی مشهد مقدس به مساحت ۱۲۰۰ کیلومتر مربع با جمعیت تقریبی ۵۰۶۶۵ نفر واقع است. این شهرستان در حال حاضر شامل دو بخش طرقبه و شاندیز بوده که از اواخر سال ۱۳۸۷ در تقسیمات کشوری تبدیل به شهرستان شده است.


شهرستان طرقبه شاندیز با دارا بودن سابقه کهن تاریخی فرهنگی ممتاز و آثار و ابنیه تاریخی (آرامگاه ها، رباط ها، مساجد، کاروانسراها، حمام ها، قلعه های قدیمی، برج و بارو، آسیاب های آبی، حوض انبارها، قبرستان ها با کتیبه و سنگ قبرهای قدیمی و دیدنی، گنجینه های قدیمی سنگ نگاره ها و …) همواره مورد توجه بسیاری از گردشگران است. تعدادی از روستاهای منطقه بدلیل ویژگی سنتی معماری و تاریخی از مراکز مهم دیدنی و جذاب محسوب می شوند طبیعت زیبا و جاذبه های فرهنگ بومی و سنتی مردمان این ناحیه در آئین ها، مراسم مذهبی، ازدواج، صله رحم، کشت و کار در زمره مهمترین جاذبه های شهرستان است که قابلیت بسیار زیاد توسعه گردشگری طبیعی و تاریخی بوده و نزدیکترین قطب گردشگری به پایتخت معنوی ایران اسلامی است و از معدود مناطق تفرجگاهی با جاذبه های طبیعی کوهستانی، چشم اتدزهای سرسبز، رودخانه و هوای مطبوع که یکی از مهمترین و شاید بتوان گفت تنها تنفس گاه شهر بزرگ مشهد می باشد. این شهرستان از مناطق ویژه ای برخوردار بوده که از گذشته تا کنون موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی شده دارای بسترهای مناسب و قابلیت های سرمایه گذاری جهت توسعه گردشگری است.

 

 

کوه پربرکت و سر به فلک کشیده بینالود که بین جلگه مشهد- قوچان و نیشابور واقع گردیده سرچشمه حیاتی و فرح بخش کوه پایه های قشنگ و زیبایی است که در دامنه ی آن قرار داشته و زیباترین دره ی با صفا و پردرخت باغ های میوه را بوجود آورده است. دره های با صفای جاغرق و طرقبه، دهبار و حصاروگلستان، کاهو و دولت آباد ، زشک و ابرده و شاندیز، کنگ و نقندر، اردمه و اسلامرود و مغان همه از کوه پربرکت بینالود سرچشمه می گیرند و بهترین ییلاق های  دل انگیز و نقاط خوش آب و هوای شهرستان در این دره ها واقع شده است.

یکی از جاذبه های ویژه و اختصاصی این منطقه وجود رودخانه های متعدد و دره های سرسبز پر آب با چشم اندازهای خیره کننده و مجموعه درختان سر به فلک کشیده ی سایه گستر، بوته زارهای تمشک، انواع گلهای وحشی و خودرو، گیاهان دارویی در حواشی رودخانه ها و هوای پاک ومطبوع موجب جلب و جذب خیل عظیم مشتاقان طبیعت در تمامی فصول سال گردیده است. رودخانه های خروشان، مواج و حیات بخشی که از دامنه های شمالی کوههای بینالود سرچشمه می گیرند شامل: « مغان، مج، مایان، دهبار، جاغرق، کنگ، زشک و محله زشک می شوند».

شبکه راههای ارتباطی شهرستان :

وضعیت طبیعی منطقه به گونه ای است که رشته کوه بینالود قسمت عظیمی از آن را در برگفته و به همین دلیل اکثر راههای ارتباطی منطقه کوهستانی است. کل راهها مجموعاً ۴۸۰ کیلومتر است که تقریباً ۲۵۰ کیلومتر آن آسفالته و بقیه به صورت شوسه و مال رو کوهستانی می باشد. منطقه طرقبه و شاندیز با شبکه اصلی مرکب از سه شاخه که در منطقه وکیل آباد به هم می رسند پوشیده شده است.

۱- شاخه شرقی: با امتدادی در جهت شرق به غرب وارد مشهد می شود.

۲- شاخه غربی: با امتداد شمال شرقی به جنوب غربی به طرقبه می رسد.

۳- شاخه شمالی: با امتداد شمال غرب به جنوب شرق به شاندیز منتهی می شود.

مسیرهای فرعی بین روستاها که از حاشیه ی رودخانه ها و مناطق کوهستانی عبور می کند، یکی از جاذبه های منحصر به فرد منطقه محسوب می گردد که عبارتند از:

مسیر نقندر به کنگ از کنار رودخانه با طبیعتی زیبا، مسیر گلستان به مایانات و ازغد از دو مسیر حاشیه ی رودخانه و کوهستان که در حال حاضر یکی از تفرجگاه های بسیار دیدنی می باشد، مسیر شاندیز به زشک که یکی از مناظر دیدنی می باشد، مسیر کوهستانی خلج به اردمه، اسلامرود و مغان و سربرج، تجر و مج از دو مسیر رودخانه و کوهستان با مناظری جذاب و دیدنی، مسیر طرقبه به کلاته آهن و دهبار از کوهستان، مسیر شاندیز- کلاته ابراهیم و گراخک به طول ۸ کیلومتر.

پوشش گیاهی مناطق مختلف شهرستان:

درختان مثمر و میوه دار: آلو، زردآلو، هلو، گردو، گیلاس، سیب، توت.

درختان غیر مثمر: سپیدار، اشن، چنار، زبان گنجشک، اقاقیا، صنوبر.

گونه های درختچه ای: سماق، زرشک، نسترن وحشی، آلبالوی وحشی، گل گزی، شیرخشت.

گیاهان دارویی: پونه، چای کوهی، اسطوقدوس، ریواس، کاکوتی، کلپوره، ختمی، گلپر، موسیر، بابونه، بارهنگ شاه تره، کاسنی، شیرین بیان، شقایق، سریش، کنگر، زیره سیاه، بومادران، تره وحشی.

در حاشیه ی رودخانه ها: تمشک، غازیاغی، گزنه، بارهنگ، پونه، گل زوفا، بنفشه معطر، جوز، درمنه.

و درختان جنگلی از قبیل: کاج، ارس و ارغوان.

جانوران منطقه:

پستانداران: قوچ، بزکوهی، گراز، کفتار، گرگ، شغال، روباه، خرگوش.

پرندگان: هدهد، تیهو، سیاه سینه، کبک، قوش، عقاب، زاغ، کلاغ، جغد، دم جنبانک، بلبل.

خزندگان: انواع مارها(کبری، افعی، کبچه، شتری مار، مار جعفری)، مارمولک.

سنگ نگاره های شهرستان طرقبه شاندیز:

یکی از جاذبه های دیدنی و قابل توجه این شهرستان وجود بالغ بر دو هزار سنگ نگاره (تا کنون شناسایی شده) در سرتاسر مناطق دره ها و حواشی رودخانه ها و دامنه کوهها می باشد که حکایت از زندگی مردمانی در سالیان گذشته و دور دارد که به دلیل موقعیت جغرافیایی و وجود آب و هوای مناسب در این منطقه به سر می بردند. بیشترین نقوش این سنگ نگاره ها مربوط به بز کوهی با شاخ های بزرگ و کشیده است و به سبک های گوناگون در قالب صحنه ها دیده  می شود. از دیگر نقوش می توان به ترتیب فراوانی از « شکار، نمادها، مراسم آئینی، انسان، گرگ، اسب، پلنگ، شتر، شیر و ابزارها» نام برد.

یکی از شاخص ترین نگاره های منطقه واقع در حوضه آبریز رودخانه طرق (دامنه های شمالی بینالود) که بالغ بر صد نگاره در قالب یک بوم بر روی صخره ای یکدست به صورت شگفت انگیزی با نقش های زیبا حک شده اند. یکی از منحصر به فردترین نگاره های منطقه و ایران، بلکه جهان نقش انسانی سوار بر فیل خودنمایی می کند. سنگ نگاره های شهرستان در مسیرهای: محدوده آبریز رودخانه های مشرف به بند گلستان، رودخانه طرق، رودخانه بار، دره داغستان در فاصله سه کیلومتری شهر طرقبه، مسیر شاندیز، نقندر، شلگرد، گراخک.

جاذبه های گردشگری شهرستان:

سد چالیدره: این سد در فاصله ده کیلومتری غرب مشهد و در مسیر طرقبه به نقندر واقع شده و دارای مجموعه های تفریحی، لمکده، شهربازی، اماکن پذیرایی، قایقرانی، اسکی روی آب، ماهیگیری، آمفی تأتر و آلاچیق های خانوادگی     می باشد.

بند گلستان: این بند تاریخی در ۴ کیلومتری مشهد در مسیر طرقبه و در امتداد روستای با صفای گلستان واقع شده و از آثار دوره تیموری است. دریاچه پشت سد تفرجگاه بسیار زیبایی برای گردشگران با چشم اندازهای دیدنی ایجاد کرده و دارای امکاناتی همچون قایقرانی، کافه سنتی، اسکی روی آب و رستوران می باشد.

غار مغان: در فاصله ۳۰ کیلومتری مشهد و ۵۸ کیلومتری طرقبه در جنوب روستای مغان و دامنه های بینالود قرار دارد. و یکی از پدیده های شگفت انگیز طبیعت و مورد توجه غارنوردان ایرانی و خارجی و علاقمندان به طبیعت می باشد. عمق غار حدود ۵۰۰ متر و در داخل آب حوضچه های آب و ستون های آویز از سقف با شکل های خیره کننده و همچنین غارهای عمیق می باشد.

ارغوان دره: در فاصله حدود ۴ کیلومتری طرقبه و در مسیر طرقدر به روستای کلاته آهن قرار دارد و چون رویشگاه و خواستگاه طبیعی گیاه ارغوان می باشد به همین نام خوانده می شود. این منطقه علاوه بر ارغوان زارهای زیبا، دارای چشمه سارهای گوارا و مناظر بسیار دیدنی و خیره کننده است و محیطی آرام و دلنشین برای استراحت است.

دره داغستان (کمر مقبولا): این دره در فاصله ۳ کیلومتری شهر طرقبه با کوههای زیبا واقع شده است. راه قبلی روستای نقندر از این مسیر بوده و همچنین محور منتهی به کوههای کمر مقبولا که به گویش محلی به معنی کوه خوب و زیباست و دلیل آن هم وجود سنگ هایی با شباهت حیرت انگیز است که اشکال مختلفی از انسان و حیوان را جلوه گر می سازد.

بازار بین المللی بعثت طرقبه: واقع در مرکز شهر طرقبه دارای ۱۲۰ واحد تجاری عرضه صنایع دستی، خشکبار، زعفران، انواع سوغاتی و…  و امکانات تفریحی و رفاهی می باشد.

بوستان های شهرستان: در شهر طرقبه (بوستان و تپه نصوح آباد روبروی بند گلستان، بوستان لاله در میدان شهدا، بوستان طلوع در ورودی شهرک طلوع، باغ پونه در بولوار معلم، بوستان گلستان در ورودی شهرک بوستان و مجاورت روستای گلستان، بوستان محله نیلوفر در خیابان رسالت، پارک جنگلی کلاته قنبر در ۴ کیلومتری روستای نقندر و پارک جنگلی دکل، پارک جنگلی بهمن) – در شهر شاندیز ( پارک جنگلی، بوستان اساطیر، بوستان کودک).

سایر مناطق گردشگری: مجتمع گردشگری گلستان شاندیز، مجتمع گردشگری دهکده شاندیز، مجتمع دشت بهشت شاندیز، تله کابین زشک، مجتمع بزرگ تجاری شاپینگ سنتر پدیده شاندیز، مجتمع تجاری، تفریحی ویلاژتوریست طرقبه.

روستاهای شهرستان طرقبه شاندیز با جاذبه های طبیعی گردشگری: روستاهای حصار گلستان، کنگ، ازغد، مایانات، مغان، تجر، جاغرق، ابرده، زشک، طرقدر، نقدر، دهبار، عنبران، گراخک، ویرانی، حصارسرخ.

آثار و ابنیه تاریخی طرقبه شاندیز:

مزار ویرانی: در اراضی قریه لنگر در مجاورت روستای ویرانی و در مسیر مشهد – شاندیز واقع شده است. بنای آجری مقبره با نقشه ای چهار ضلعی مشتمل بر فضای مرکزی، چهار ورودی، سه ایوان در جهات شرقی، شمالی جنوبی و گنبدی برفراز آن می باشد. به اعتقاد برخی از صاحب نظران مزار ویرانی مدفن « شیخ اخی علی قتلقشاه ویرانچی» است که در ابتدا خانقاه بوده و بعد به آرامگاه تبدیل شده است. و معماری آن منتسب به دوران تیموری بوده است ولی بنیان آن قبل از این دوره صورت گرفته است.

مقبره شیخ حافظ بهاءالدین عمر ابردهی: از عرفای قرن هشتم که پس از « اخی علی» مهمترین شیخ کبروی    خطه ی توس بوده است. مقبره وی در گورستان میان شاندیز و ابرده قرار دارد که در سال ۱۳۷۸ تجدید بنا گردید.

مقبره شیخ علاءالدین ملا علی مایانی: یکی از عرفای قرن هشتم و از پیروان شیخ عبدالله گرجستانی بوده است. مزار این عارف در روستای مایان علیا در دامنه کوهی مشرف به رودخانه ازغد (مایان) قرار دارد.

مزار شیخ عبدالله: از عرفای قرن هشتم این ولایت بوده که مزار آن در روستای کنگ مجاور رودخانه می باشد.

چاپارخانه صفی آباد: این مکان با دیواره های خشتی و گلی محل استقرار و اقامت مسافران، زائران و کاروانیان ولایت توس بوده و در مسیر راه قدیم مشهد به شاندیز واقع شده است. در اطراف این بنا و در قسمت های بیرونی بقایای   طاقچه های زیادی برای بستن و آذوقه چهارپایان و شتران دیده می شود.

قلعه کردی زشک: این قلعه در روستای زشک مجاور رودخانه در محلی بنام بازه حصار در کمر کوه واقع شده و دارای برج و دیوارهای گلی می باشد که پناهگاه مردم از حملات غارتگران و متجاوزان بوده است. در این قلعه کانال و تونلی تا کنار رودخانه دیده می شود که در زمانهای محاصره قلعه تأمین آب شرب اهالی از این طریق میسر می شده است.

قلعه حصار کنگ: این قلعه در روستای کنگ در کوهی میان رودخانه کنگ و زشک واقع شده است قلعه مذکور سنگی بوده و به نقل از اهالی منطقه در زمان صفویه محل اختفاء و نگهداری اشیاء گرانبها، طلا و زیورآلات حاکمان بوده است.

قلعه سنگی گراخک: در فاصله ۲ کیلومتری جنوب روستای گراخک بر فراز کوهی قلعه قدیمی سنگی قرار دارد که دارای چهار برج بوده و هم اکنون سه برج آن تخریب شده است.

حوض انبارهای تخته مایان: در ارتفاعات مشرف به روستاهای زکریا، حصار گلستان، مایانات، خلج و منطقه آب و برق مشهد واقع گردیده و به منظور تأمین آب شرب کشاورزان و عبور قافله هایی که از منطقه طرقبه و شهرستان نیشابور به مقصد مشهد جهت زیارت و تجارت می گذشتند ساخته شده است.

رباط های مسیر جاغرق و کنگ: این رباط ها در زمان ناصرالدین شاه جهت استقرار و اقامت مسافران بنا گردیده که آثار آن کم و بیش در مسیر رودخانه های جاغرق و کنگ دیده می شود.

سنگ کمربسته (سنگ مولانا): از اماکن مذهبی شهر طرقبه می باشد که در بین مردم از قداست خاصی برخوردار است بر روی این سنگ اثر سم اسب و یک زنجیر که دور تا دور آن بسته شده دیده می شود. با اینکه سالیان سال از وجود این سنگ می گذرد ولی هنوز هم آثار موجود بر روی آن از بین نرفته و قابل رویت است. این مکان در ابتدای راه رودخانه واقع شده و منسوب به زمان عبور یکی از بزرگان دین از این منطقه می باشد مردم با حضور و روشن کردن شمع و نذر ونیاز یاد آن بزرگوار را گرامی می دارند.

سنگ کمر بریده: در حدود ۲ کیلومتر بعد از ابرده به طرف زشک صخره ای سنگی قرار دارد که قسمتی از نهر آب را تشکیل می دهد و انگار کوه از وسط نصف شده و آب از میان این کوه سنگی در جریان است این منطقه نیز در بین مردم احترام خاصی دارد.

سنگ خواهر و برادر: در دامنه کوهی مشرف به کال حرز و بعد از رودخانه دهبار، دو سنگ سیاه در کنار هم قرار دارد بر اساس افسانه ای کهن در بین اهالی منطقه آمده است که خواهر و برادری از چنگ جور و ستم حاکمان به این مکان پناه برده و به فرمان خداوند پنهان شده اند.

مسجد، حمام و مدرسه علمیه روستای ازغد: یکی از مهمترین آثار تاریخی منطقه مسجد قدیمی روستای ازغد است بنای این مسجد که ظاهراً مقبره بوده مربوط به عهد تیموریان می باشد این بنای سنگی دارای ورودی با شبستان و ایوان مسقف و ستون چوبی است و در دوره قاجار مرمت شده است. یکی از دیدنی های این مسجد در چوبی آن است که از نظر زیبایی و کنده کاری در نوع خود بی نظیر است. از دیگر آثار تاریخی این روستا مدرسه علمیه و حمام قدیمی با قدمت ۵۵۰ سال می باشد.

موزه مردم شناسی رباط ویرانی: این موزه در فاصله ۱۰ کیلومتری جاده مشهد- شاندیز در روستای ویرانی واقع شده است. این رباط کاروانسرا در دوره تیموری و در مسیر راه تابستانی مواصلاتی نیشابور به توس بنا گدیده است و از نوع رباط های سرپوشیده و فاقد حیاط مرکزی می باشد. این بنا دارای ۹ غرفه با طاق های جناغی است که ۸ غرفه به شکل قرینه روبروی غرفه در انتهای بنا قرار گرفته و پلان آن تقریباً مستطیل است و در ساختمان این سازه از سنگ در شالوده بنا و آجر در دیواره ها و سقف با ملات آهک استفاده شده است. در سال ۱۳۸۵ این رباط توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان تبدیل به موزه مردم شناسی با غرفه های متعدد و بسیار دیدنی از مشاغل سنتی این منطقه گردید.

امامزادگان یاسر و ناصر (علیهماالسلام): در فاصله ی ۵ کیلومتری غرب مشهد، مسیر طرقبه و در امتداد دره بند گلستان و روستای حصار آرامگاه امامزادگان یاسر و ناصر از فرزندان حضرت امام موسی کاظم (ع) و برادران بزرگوار حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) قرار دارد که محل زیارت مشتاقان اهل بیت و خاندان عصمت و طهارت است.

فهرست آثار تاریخی شهرستان طرقبه شاندیز: آرامگاه شیخ عبدالله، بقایای قلعه طرقدر، قبرستان نقندر، برج قلعه، رباط پای کوه کنگ، رباط پای گدار جاغرق، قلعه حصار، قلعه کمرتیغ، مسجد ازغد، روستای کنگ، قبرستان کنگ، بقایای قلعه عنبران، قبرستان جاغرق، دخمه قنبرتیغ، قبرستان دهبار، حمام های دهبار، رباط بالای کوه جاغرق، رباط نصوح آباد، آب انبار گلستان، حسینیه حصار، قبرستان مایان وسطی، مقبره ملاعلی، مدرسه علمیه ازغد، حمام های ازغد، حوض انبارهای تخته اسلامرود، سنگ نگاره های بازه ازغد، سنگ نگاره های بازه دودر، بقایای قلعه مغان، قلعه اردمه، قبرستان ابرده سفلی، مقبره شیخ حافظ ابردهی، قلعه کردی زشک، بقایای رباط زشک، بقایای قلعه شاندیز، قبرستان و قلعه باغ رو گراخک، سنگ نگاره های چکل نظر داغستان، سنگ نگاره های کمر مقبولا، سنگ نگاره های شتری، قبرستان ویرانی، مزار ویرانی، رباط ویرانی، چاپارخانه صفی آباد، بند گلستان، سنگ نگاره های چشمه سرخ، سنگ نگاره کال خرگوش، حوض انبارهای تخته مایان، قلعه کهنه چاهشک، حمام چاهشک.

نظام اقتصادی شهرستان طرقبه شاندیز:

۱- کشاورزی( باغداری، زراعت، شیلات، دامداری)

باغداری: که عمدتاً در حاشیه رودخانه و محور شاندیز، ابرده، زشک و محور طرقبه، نقندر، کنگ و محور طرقبه، عنبران، جاغرق و محور گلستان، کلاته آهن، دهبار و محور گلستان، مایان، ازغد و محور سربرج، تجر، مج و محور اسلامرود، اردمه، مغان و محور زشک، محله زشک با محصولات ( سیب، گلابی، توت، انگور، گیلاس، گوجه سبز، گردو، زردآلو، آلو، هلو، فندق، شلیل، آلبالو، به، بادام).

زراعت: با توجه به شرایط توپوگرافی و کوهستانی منطقه به میزان محدود با محصولات ( گندم، جو، نخود، عدس، لوبیا، ماش، خیار، انواع کدو، هندوانه، سیب زمینی، پیاز، گوجه فرنگی، بادمجان، سیر، کلم، هویج علوفه ای، ذرت علوفه ای، آفتابگردان، کلزا، یونجه) و همچنین گل محمدی، ارغوان، توت.

دامداری: بعنوان مکمل کشاورزی یکی از قدیمی ترین فعالیت های کشاورزی در منطقه می باشد و در حال حاضر علاوه بر واحدهای نیمه صنعتی و سنتی، واحدهای بزرگ صنعتی در زمینه های مختلف پرورش دام و طیور در سطح شهرستان فعالیت دارند. واحدهای (مرغ تخمگذار، مرغ گوشتی، پرورش کبک، گاوداری، گوسفند).

۲- مراکز عمده پرورش زنبور عسل و زنبور داری شهرستان:

در روستاهای جاغرق، ارچنگ، دهبار، مغان، ازغد، زشک و محله زشک.

شیلات و آبزیان: پرورش آبزیان با وجود ۸ رودخانه دائمی، برکه ها، چشمه های متعدد و استخرهای ذخیره آب رو به رشد و ازدیاد است که در این مراکز و مجموعه ها ماهیان سرد آبی پرورش می یابند.

کرم ابریشم: صنعت نوغان و پرورش کرم ابریشم در گذشته نه چندان دور در منطقه نقندر رونق زیادی داشته و بواسطه همین به نام نوغان دره معروف و از اهمیت بسزایی برخوردار بوده است. وجود درختان توت در کناره ی برکه ها، آبراه ها و رشد آنها به صورت دیم باعث رواج نسبی پرورش کرم ابریشم در این منطقه شده است. در حال حاضر تخم نوغان در منطقه شاندیز، گراخک و در اطراف طرقبه بویژه روستای نقندر تولید      می گردد.

 

3- صنایع(کارخانه ای، دستی، استخراجی)

فعالیت های صنعتی: وجود راههای ارتباطی مناسب، نزدیکی به کلان شهر مشهد، آب و هوای معتدل، استقرار بنگاههای اقتصادی، نهادها واداره های ذیربط، در سطح شهرستان باعث ایجاد صنایع و کارخانه های مختلف صنعتی و کارگاههای تولیدی و خدماتی شده است. که در سه محور جاده طرقبه، بزرگراه آسیایی مشهد- قوچان و جاده ی حسن آباد (شهرک صنعتی توس)، صنایع سنگ و خوشه صنعتی چوب و مبلمان در مسیر جاده شاندیز قرار دارد.

صنایع دستی: به عنوان بخش مکمل اقتصاد کشاورزی روستایی که با دیگر فعالیت های اقتصادی و اجتماعی منطقه ارتباط مستقیم دارد. بدلیل جاذبه های مهم گردشگری شهرستان، صنایع دستی آن نیز از محیط زندگی مردم تأثیر گرفته و بعنوان بخشی از درآمد اهالی منطقه بصورت شغلی مستقل در پاره ای رشته ها ادامه دارد.

از صنایع دستی مهم منطقه قالی بافی، سبدبافی، پوستین دوزی، صنایع چوبی، گلیم و جاجیم بافی را میتوان نام برد.

صنایع استخراجی: کانی های غیر فلزی- بخش معدن در منطقه شامل مرمریت خلج، پنبه نسوز چهارچشمه، سنگ لاشه ساختمانی، سنگ تالک شیست، سنگ هرکاره و کانی های فلزی- معدن طلای دره داغستان، معدن سرب در روستای شلگرد، مج و حوالی کلاته خاتون.

۴- صنعت گردشگری:

وجود رشته کوههای بینالود، قلل مرتفع، دره های ژرف، رودخانه ها، چشمه سارها، پوشش گیاهی منحصر به فرد، روستاهای زیبا با معماری بومی، پارک های جنگلی، آبگیرها، غارها، باغات میوه، آب و هوای مطبوع که با تنوع پوشش گیاهی، بارندگی مناسب، این ویژگیهای خاص و پرجاذبه نظر گردشگران داخلی و خارجی را به منطقه معطوف می دارد.